مسائل مربوط به فرد خانواده و ارتباط با دیگران

مسائل مربوط به فرد، خانواده و ارتباط با دیگران

پرسش 43:

حکم گرفتن ناخن‌ها شب‌هنگام چیست؟ و بهترین وقت برای این‌کار چه زمانی می‌باشد؟

پاسخ:

بهترین زمان، صبح روز جمعه است و برای کسی‌که صبح نمی‌تواند، بعد از ظهر جمعه می‌باشد.

پرسش 44:

آیا ضروری است من شناسنامه رسمی مسلمان بودن داشته باشم. مولای من! من شناسنامه‌ با هویت مسلمان ندارم و از خانواده‌ام می‌ترسم که تهدید به مرگ شوم، اگر بفهمند که من مسلمان شده‌ام (خانواده من بت‌پرست و هندو می‌باشند). مولای من! آیا هویت رسمی لازم است؟

پاسخ:

داشتن شناسنامه رسمی از حکومت که دین شما در آن نوشته شده باشد برای شما واجب نیست؛ مخصوصاً اینکه شما مسلمان هستی و این مسئله باعث آزار شما و نزدیکانت خواهد شد. مسلمانِ مؤمن به حق بودنِ شما کافی است و اینکه به حقی که به آن ایمان داری، گواهی می‌دهی.

پرسش 45:

آیا برای من تأخیر در ازدواج جایز است؟ با توجه به اینکه من مقداری پول دارم و در دانشگاه تکنولوژی بغداد دپارتمان مهندسی شهرسازی، دانشجوی سال سوم هستم. من ـ‌‌و پناه به خداوند عزّوجل از منیت‌ـ از شهر سرزمین سید محمد(ص) هستم و در بغداد، محل سکونتی ندارم و می‌خواهم تا مرتب شدن و کامل شدن همه نیاز‌های زندگی منتظر بمانم. تقاضا دارم مرا دعا کنید تا خداوند مرا در طاعتش و اعطای حق شما در جهاد و طاعت توفیق عطا فرماید.

پاسخ:

جایز است. از خداوند درخواست دارم که شما را موفق و گام‌هایت را استوار بدارد و برایت نجات و پیروزی بنویسد و همسری مؤمن و دین‌دار و فرزندانی شایسته روزی‌ات گرداند.

پرسش 46:

اگر خانواده در کشوری غربی زندگی کنند که حقوقی برای خانواده‌ها در نظر گرفته می‌شود ـ‌حتی اگر کار نکنند‌ـ آیا حقوق همسر و فرزندان جزو حق آنان محسوب می‌شود در حالی‌که پدر مسئول خانواده است و معیشت آنها بر عهده او می‌باشد؟ یا همان‌طور که این پدر می‌گوید، مسئله طور دیگری است؟ به این صورت که اگر خانم درآمد مالی داشته باشد در حالی‌که کاری انجام نمی‌دهد، این پول حقش نیست و مرد حق دارد که زن را از این پول بازخواست کند و به او دستور دهد که این پول را صرف خانه و فرزندان نماید و می‌گوید که در این حالت، نفقه واجبی که بر ‌عهده شوهر است و باید به خانواده پرداخت شود ساقط می‌گردد.

پاسخ:

حقوق همسر، حق او است و هر کاری که بخواهد می‌تواند با آن انجام دهد و شوهر حق ندارد در این مورد از او بازخواست کند و نفقه همسر از شوهر ساقط نمی‌گردد؛ بلکه بر شوهر واجب است که به همسرش نفقه بدهد. حقوق کودکان نابالغ نیز حق آنان است و پدر می‌تواند خرج کرد این پول را برای آنان بر ‌عهده گیرد و بر او واجب است که کمبود نفقه آنان را جبران نماید. این حکم شرعی است. خداوند توفیقتان دهد و احوالتان را اصلاح فرماید. امیدوارم با مهربانی و دوستی و اصلاح بین خودتان با یکدیگر رفتار کنید. شما یک خانواده هستید و شوهر و همسر، شرکت تجاری نیستید تا برخوردهای شما با یکدیگر مادی باشد. بر شوهر واجب است وظایفش را در قبال همسر و فرزندانش با محبت و خرسندی به انجام برساند. بر همسر نیز واجب است که عفیف و دوست‌دار باشد و با شوهرش رفتاری توأم با نرمی داشته باشد. من معتقدم بیش‌تر اوقات زن می‌تواند خانواده و خانه‌اش را بسازد و رضایت همسرش را با تأنّی و سخن نیکو به دست آورد و به این ترتیب، رضایت خداوند را کسب نماید. به طور کلی حتی اگر شوهر با خانواده‌اش بد‌رفتاری یا کوتاهی کند، همسر می‌تواند با او با طیب خاطر و مهربانی رفتار کند و به این ترتیب، خوشنودی و رضایت خداوند سبحان و متعال را در ابتدا و انتها به دست آورد. آنچه نزد خداوند است، باقی و بالنده است ـ‌ان‌شاء‌الله‌ـ و نتیجه (نتیجه درستش) را در دنیا و آخرت خواهد دید.

پرسش 47:

امروز فهمیدم پسرم که 14 سال دارد با یکی از پسران که هم‌سنش است، پس از دیدن فیلمی در اینترنت، دو بار نزدیکی کرده‌اند. آن پسر به پسرم پیشنهاد داده است و پسرم پذیرفته و با یکدیگر این کار ناپسند و زشت را انجام داده‌اند. نمی‌دانم چکار کنم؟ حکمش چیست؟ آیا حکم شرعی را برایشان اجرا کنم؟ چکار کنم؟ اگر باید به زندگی ادامه دهد چکار کنم که این کار را رها کند؟

پاسخ:

خداوند شما را اصلاح کند. فرزندانتان را با آموزش قرآن، نماز، روزه و یاد خداوند اصلاح کنید و برایشان داستان‌های پیامبران و اوصیا و مردان و زنان شایسته را تعریف نمایید تا از آنان الگویی بگیرند و به روش آنان رفتار کنند. فرزندا‌ن‌تان را در تاریکی این زمین رها نکنید. به آنان دین و حدود خداوند را آموزش دهید تا طعمه شیطان نشوند. آنان را با اینترنت یا تلویزیون یا هر ابزار دیگری که فساد را بی‌حدّ و اندازه‌ منتقل می‌کنند، رها نکنید. کسی را که کارهای ناپسند انجام می‌دهد، اصلاح و او را متوجه کنید و مراقب رفتار و کارهایش باشید.

اما اجرای حد بر کسی‌که مرتکب زنا شده، مسئله‌ای است که به حجّت خداوند بر خلقش اختصاص دارد و اگر به او در حکومت و اجرای شرع خداوند در میان آنان تمکین دهند، حکومت در میان خلق خداوند بر ‌عهده او می‌باشد. از خداوند می‌خواهم که شما را با پوشش خودش بپوشاند و پسران و دختران‌تان را برایتان اصلاح کند.

پرسش 48:

نامه‌ام را متوجه شما می‌کنم. از سوی مادری مظلوم. مرا از اندوهی شدید نجاتم دهید. به 60 سالگی رسیده‌ام و مریض احوال هستم. از بیماری‌هایی که بر اثر سال‌خوردگی بر من عارض شده است شکایت دارم. خداوند سبحان و متعال چهار دختر روزیِم فرمود که برای تربیت‌شان سختی کشیده‌ام و برای راحتی‌شان شب‌ها بیدار مانده‌ام و تمام تلاشم را برای آسایش و راحتی آنها کرده‌ام. برای رسیدن آنها به مراتب عالی تحصیلی تلاش کردم و شکر خدا همگی را شوهر دادم. نمی‌خواهم با سخنانم مطلب را بر شما طولانی کنم. مشکلم را برای شما عرض می‌کنم: از دختر بزرگم که دکترای آکادمیک دارد شکایت دارم. شکر خدا او متأهل و در رفاه است و وضعیت مالی بسیار خوبی دارد. او به من کمکی نمی‌کند. من نیازمند به درمان و دارو هستم و نیازمند مایحتاج روزانه مثل غذا و نوشیدنی هستم. وضعمان بد است و او مرا یاری نمی‌کند به طوری‌که باعث شده از کرامت مادری من بسیار کاسته شود. او حتی بیماری مرا هم جویا نمی‌شود. شما را به خدا قسم چه کنم؟ امیدوارم کمکم کنید و حکم دین اسلام چگونه است؟

سخن دیگری نیز اضافه کرده که در آن آمده است:

به حق برکاتت برایم دعا کن که دخترم «ندا» خانه‌ای برایم بسازد و مرا با دخترانم جمع کند و شرّ مردمی که به دنبال مصالح دنیویشان هستند را از ما دور کند. من منتظر فرج و گشایش از سوی خدا هستم. من منتظر فرج و گشایش از سوی خداوند متعال هستم، و یقین دارم که شما پاسخ مرا می‌دهید.

پاسخ:

از ویژگی‌های فرهنگ انسانی است که انسان شاکر کسی باشد که به او خدمتی کرده است، چه برسد به اینکه این خدمات، بسیار بوده باشد به طوری‌که اگر این خدمات نمی‌بود آن انسان زنده نمی‌ماند، و چه برسد به اینکه وضعیت آن انسان در زمان انجام آن خدمات عجز و ناتوانی کامل بوده باشد! کمترین کار این است که انسان به یاد داشته باشد که والدینش در کودکی‌اش او را حمایت کرده و به او اهتمام ورزیده‌اند. پس باید بخشش و عطای آنها بر خودش را پاسخ گوید و آن دو را همانندِ هر بخشاینده نعمتی ـ‌که حق شکر‌گزاری‌شان بر عهده‌اش است‌ـ به حساب آورد و پاداش احسان آنها را با نیکی و احسان پاسخ گوید.

حق تعالی می‌فرماید:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ كُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّى إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعينَ سَنَـﺔ ً قالَ رَبِّ أَوْزِعْني‏ أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتي‏ أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَ عَلى‏ والِدَيَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لي‏ في‏ ذُرِّيَّتي‏ إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَ إِنِّي مِنَ الْمُسْلِمين‏)(1) 

(و ما انسان را به نيکی کردن با پدر و مادرش سفارش کرديم. مادرش با رنج و دشواری بارِ او را برداشت و به دشواری بر زمين نهاد، و مدت حمل تا از شير بازگرفتنش سی ماه است؛ تا آن‌گاه که به رشد کامل خود رسد و به چهل سالگی درآيد، گويد: ای پروردگار من! به من بياموز تا شکر نعمتی که بر من و بر پدر و مادرم ارزانی داشته‌ای به جای آورم، کاری شايسته انجام دهم که تو از آن خوشنود باشی و فرزندان مرا به صلاح آوَر؛ که من به سوی تو بازگشتم و من از تسليم شدگانم)

از خدا می‌خواهم که احوال شما را نیکو، و قلب‌های شما را به سوی یکدیگر متمایل کند که او مهربان‌ترین مهربانان است.

پرسش 49:

آیا دادن صدقه به هر درخواست‌کننده و نیازمندی حتی اگر بت‌پرست باشد جایز است؟

پاسخ:

جایز است. مستحب است به خانواده‌ات نیکی و محبت کنی؛ حتی اگر مؤمن نباشند.

پرسش 50:

آیا اگر بین برادران اختلاف بیفتد می‌توان دروغ گفت تا بین آنان اصلاح گردد؟ واجب شرعی در برابر این دو برادر چیست، اگر مثلاً اولی در سرزمینی باشد و دیگری در سرزمینی دیگر چگونه بین آنان اصلاح شود؟ آیا می‌توان دروغ گفت تا رابطه آنها اصلاح گردد؟ یا آنها را رها کنیم تا طعمه ابلیس رانده ‌شده گردند؟

پاسخ:

خداوند توفیقت دهد؛ گویی اصلاح بین مردم، فقط در گرو دروغ می‌باشد!

تقوای الهی پیشه کن و با کلام پاک و با راستی و امانت و یادآوری آنها به روزها و اولیای خداوند و کارها و تسامح آنها با بدکاران، بین آنان را اصلاح کن. آنها را به پاداش خداوند ـ‌که خداوند برای نیکوکاران آماده کرده است‌ـ یادآوری کن؛ همان کسانی‌که به افرادی که به آنان بدی کرده‌اند نیکی می‌کنند.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

 (وَ أَطيعُوا اللهَ وَ الرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ * وَ سارِعُوا إِلى‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّـﺔ ٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقينَ * الَّذينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمينَ الْغَيْظَ وَ الْعافينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ * وَ الَّذينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَـﺔ أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللهُ وَ لَمْ يُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ يَعْلَمُونَ * أُولئِكَ جَزاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ جَنَّاتٌ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلينَ)(2)

(و از خدا و فرستاده اطاعت کنيد تا مگر بر شما رحمت آرند * بر يکديگر پيشی گيريد برای آمرزشی از جانب پروردگار خويش و رسيدن به آن بهشتی که پهنايش به قدر همه آسمان‌ها و زمين است که برای پرهيزگاران مهيا شده است * آن کسانی‌که در توان‌گری و تنگ‌دستی انفاق می‌کنند و فروخورندگان خشم و گذشت‌کنندگان از خطای مردم، خدا نيکوکاران را دوست دارد * و کسانی‌که چون مرتکب کاری زشت شوند يا به خود ستمی کنند، خدا را ياد می‌کنند و برای گناهان خويش آمرزش می‌خواهند و کيست جز خدا که گناهان را بيامرزد؟ و چون (به زشتی گناه) آگاهند در آنچه می‌کردند پای نفشرند * اینان کسانی هستند که پاداش‌شان آمرزش پروردگارشان است و نيز بهشت‌هايی که در آن نهرها جاری است که در آن‌جا جاويدانند و چه نيکو است پاداش نيکوکاران).

پرسش 51:

من دانشجوی دانشگاه تکنولوژی بغداد واحد مهندسی سازه و عمران هستم. ترم سوم را به پایان رسانده‌ام و در سال آینده وارد ترم چهارم و پایانی می‌شوم. در حال حاضر بین ادامه تحصیل در دانشگاه و تحصیل در مدرسه انصار امام مهدی ع در نجف اشرف مردّد هستم. عده‌ای از انصار مرا نصیحت کردند و گفتند که امام احمد‌الحسن ع به انصار توصیه می‌فرماید که درس دانشگاه را تمام کنند، ولی من وقتی از خداوند عزّوجل استخاره گرفتم نتیجه، ترک دانشگاه و شروع به درس در حوزه آمد. من چشم انتظار توصیه و فرمایشات شما برای خودم هستم و مطیع امر خواهم بود.

پاسخ:

خداوند تو را موفق بدارد! می‌توانی دروس حوزه را به صورت اینترنتی نیز دنبال کنی و به این ترتیب درس حوزه را در کنار دانشگاه بخوانی؛ و خداوند کارها را آسان می‌کند.

دکتر توفیق مغربی ـ شوال 1433هـ

منابع:

1- احقاف: 15.

2- آل عمران: 132 تا 136.

پاسخ های فقهی ج 2.