معنی سخن خداوند مُشْتَبِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ

آل محمد! سلام علیکم و رحمة الله و برکاته. سلام بر یمانی آل محمد و بر ذریه‌ی طیب و طاهر تو.

سرورم! در قرآن این آیه‌ی مبارک آمده است:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
«وَهُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَخْرَجْنَا بِهِ نَبَاتَ كُلِّ شَيْءٍ فَأَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُّخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُّتَرَاكِبًا وَمِنَ النَّخْلِ مِن طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِيَةٌ وَجَنَّاتٍ مِّنْ أَعْنَابٍ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ انظُرُواْ إِلِى ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَيَنْعِهِ إِنَّ فِي ذَلِكُمْ لآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ»(1)

(و او خدايی است که از آسمان باران فرستاد و با آن باران هر گونه نباتی را رويانيديم و از آن نبات، ساقه‌ای سبز و از آن، دانه‌هايی بر يکديگر چيده و نيز از جوانه‌های نخل خوشه‌هايی سر فرو هشته پديد آورديم، و نيز بستان‌هايی از تاک‌ها و زيتون و انار، همانند و ناهمانند، به ميوه‌هايش آنگاه که پديد می‌آيند و آنگاه که می‌رسند بنگريد که در آن‌ها عبرت‌ها است برای آنان که ايمان می‌آورند).

در آیه فوق، معنا یا تأویل این کلمات «مُشْتَبِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ» (همانند و ناهمانند) چیست؟ خداوند سبحان درباره‌ی درختان و گیاهان سخن می‌گوید و می‌فرماید «مُشْتَبِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ»، خداوند از این بیان چه چیزی را قصد کرده است؟ آیا خود آنها مدّ نظر است یا در مورد آل محمد(ع) می‌باشد؟ والحمد لله وحده.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

والحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً.

اگر به برگ و شاخه‌ی درختان زیتون و انار بنگری، آنها را همانند یکدیگر خواهی یافت ولی میوه‌ی این دو شبیه هم نیست.

به این ترتیب خداوند از اولیایش علومی را ظاهر می‌سازد که بندگانش از آن منتفع می‌شوند. با وجودی که اولیای خدا همانند یکدیگرند ولی علوم و ثمره‌هایی که خداوند از آنها ظاهر می‌گرداند همانند نیست؛ به عنوان مثال شما می‌بینی که خداوند دعا را بر زبان زین العابدین علی بن الحسین(ع) ظاهر ساخته است و فِقه را بر زبان صادق جعفر بن محمد(ع). والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

ربیع‌الاول 1431 هـ.ق

منابع:

1- انعام: 99.