قضای پسر بزرگتر برای آنچه والدینش به جا نیاورده‌اند

قضای پسر بزرگتر برای آنچه والدینش به جا نیاورده‌اند

پرسش 60:

در خصوص پسر بزرگتری که قضای آنچه از نماز و روزه از والدینش فوت شده بر او واجب است، آیا کس دیگری می‌تواند به او کمک کند؟ و اگر کسی قضای آنها را از سرِ احسان داوطلبانه انجام دهد، آیا آن پسر گناهکار است؟ چه کوتاهی کرده باشد، چه نکرده باشد؟

پاسخ:

در شرایع آمده است (و اگر کسی داوطلبانه آنها را انجام دهد از بقیه ساقط می‌شود)؛ یعنی اگر یک یا چند نفر داوطلبانه قضا را به جا آورند وجوب از پسر بزرگتر ساقط می‌شود. اگر این داوطلبانه انجام دادن توسط دیگران بدون هیچ قصور و کوتاهی از سوی پسر بزرگتر باشد او گناهکار نیست، اما اگر در قضای آنچه به ذمۀ والدینش بوده کوتاهی کرده باشد، او گناهکار است.

پرسش 61:

در شرایع در خصوص قضای بدل از میّت آمده است: (اگر میّت دو یا چند ولیّ داشته باشد که از نظر سنّی با هم برابر بودند (حتی از نظر لحظه¬ی تولد) قضای اعمال میّت را به صورت مساوی انجام می¬دهند). چگونه به طور مساوی قضا را به انجام می‌رسانند؟ آیا بر آنها واجب است آنچه از میّت فوت شده است را به تساوی بینشان قسمت کنند؟ یا صرفاً قضای او را به جا آوردن کفایت می‌کند، حتی اگر یکی از آنها بیش از دیگری به جا آورد؟

پاسخ:

یعنی از نظر وجوب قضا از طرف مرده، برابر هستند؛ پس اینگونه نخواهد بود که بر یکی واجب باشد و بر دیگری نه؛ و واجب نیست یک نفر بیش از دیگری قضا به جا آورد، بلکه قضا را بینشنان به تساوی قسمت کنند؛ و اگر یکی از آنها داوطلبانه قضای هر آنچه بر ذمۀ مرده است را تقبل کند از دیگران ساقط می‌گردد.

پرسش 62:

چنانچه نوادگان شخصی بدانند که نماز و روزه‌ای بر عهدۀ پدربزرگ و یا مادربزرگ بوده است و فرزندی ندارند (تا برای آنها قضا کند) و مالی از آنها بر جا نمانده تا از طرفشان صدقه داده شود، حکم چیست؟

پاسخ:

برای آنها مستحب است تا آنچه از آنها فوت شده است را قضا کنند و یا از طرف آنها صدقه بدهند.

پرسش 63:

آمده است: (.... و بی‌اعتنایی و سستی او نسبت به آن ـ‌یعنی قضا کردن آنچه برذمۀ والدینش است‌ـ نافرمانیِ حرام می‌باشد). آیا این نافرمانی، فقط نسبت به پدر و مادر است و یا اجداد را نیز شامل می‌شود؟

پاسخ:

تنها والدین را شامل می‌شود.

پرسش 64:

چنانچه پسر بزرگ کوتاهی کند و آنچه بر عهدۀ پدرش بوده را به جا نیاورد و شخص دیگری ـ‌مثلاً دختر شخصِ مرده‌ـ بخواهد به مقدار روزه‌هایی که بر عهدۀ پدرش بوده به نیابت از او صدقه بدهد؛ آیا او می‌تواند چنین کند و ذمۀ پدرش بَری می‌شود؟

پاسخ:

جایز است.

پرسش 65:

اگر فرض شود که میّت می‌توانسته برخی از آنچه از او فوت شده است را قضاکند (مثل اینکه هفتۀ آخر ماه رمضان بیمار شده و در روز اول شوال شفا پیدا کرده باشد و در روز پنجم شوال نیز از دنیا برود)؛ حال آیا قضای آنچه از بیمار فوت شده بر فرزندش واجب است (در این مثال، هفتۀ آخر)؟

پاسخ:

این پاسخ از شرایع است: (فقط قضای روزه¬ای که میّت می‌توانسته قضای آن را به جا آورد و اهمال کرده است بر ولیّ او واجب است، مگر آنکه میّت در سفر بمیرد و روزۀ آن سفر بر وی قضا شده باشد، که قضایش بر ولیّ واجب است).

پرسش 66:

و آیا حکم تفاوتی می‌کند، اگر پس از شفا از بیماری به آنچه او را از روزه گرفتن بازمی‌دارد مشغول شود (مثلا از روز اول تا چهارم شوال به سفر برود و یا به عملی مشغول شود و روز پنجم نیز از دنیا برود)؟ آیا در مثل چنین وضعیتی، قضا بر فرزند واجب است؟

پاسخ:

پاسخ در پاسخِ پیشین بیان گردید.

پرسش 67:

اگر کفاره یا واجبات دیگری (مانند حج، زکات و بازگرداندن حقوقی به صاحبش) بر عهدۀ میّت باشد، آیا احقاق این حقوق نیز همانند نماز و روزه بر عهدۀ پسر بزرگتر است؟

پاسخ:

به طور خاص بر عهدۀ پسر بزرگتر نیست.

پاسخ های فقهی- روزه