احکام تخلّی دفع ادرار و مدفوع

احکام تخلّی (دفع ادرار و مدفوع)

پرسش 20:

منظور از عورت انسان که پوشاندنش در برابر مرد و زن واجب است، چیست؟

پاسخ:

آنچه زن می‌تواند در برابر نامحرمان آشکار کند عبارت است از صورت، کف دست‌ها و قدم پاها؛ و آنچه زن می‌تواند در برابر محارم آشکار سازد عبارت است از گردن و بالاتر از آن، آن مقدار از دست‌ها که باید برای وضو گرفتن مکشوف نماید، و وسط ساق و پایین تر از آن؛ و برای شوهرش تمام بدنش را.

و آنچه بر مرد واجب است پوشاندن عورتین از مرد یا زن می‌باشد، ولی پوشاندن‌‎ مابین ناف تا زانو بهتر است، و آنچه بر زن واجب است تا از زن دیگر بپوشاند عورتین است، ولی پوشاندن سینه‌ها تا زانوها بهتر است.

زن در برابر پسر ممیّز (که قدرت تشخیص دارد) هر آنچه را که از محارم خود می‌پوشاند، پوشیده می‌دارد.

پرسش 21:

اگر شک داشته باشد که سرویس بهداشتی رو به قبله ساخته شده باشد، چه باید بکند؟ آیا توجه به این نکته واجب است؟

پاسخ:

رو به قبله یا پشت به قبله بودن در هنگام تخلّی (دفع ادرار و مدفوع) حرام است و در جایی که سرویس بهداشتی رو به قبله یا پشت به قبله بنا شده باشد باید منحرف شود؛ پس بر مؤمن لازم است تا پیش از رفتن به سرویس بهداشتی جهت قبله را بداند تا از انجام کار حرام پرهیز نماید.

پرسش 22:

رو یا پشت کردن به قبله هنگام تخلی حرام است. اگر این موضوع برای یک کودک مطرح شود بود آیا بر بزرگتر او واجب است او را از جهت قبله منحرف کند؟

پاسخ:

منحرف کردن کودک بر بزرگتر واجب نیست بلکه مستحب است.

پرسش 23:

آیا پوشاندن عورت از کودک واجب است؟ و از چه سنی باید این کار را شروع کرد؟ و همچنین تا چه سنی جایز است به عورت کودک نگاه کرد؟

پاسخ:

پاسخ این پرسش‌ها را پیش‌تر داده‌ام.(۱ )

پرسش 24:

آیا دو بار شستن مجرای ادرار با آب جاری نیز واجب است؟

پاسخ:

با آب جاری همینکه پس از برطرف کردن عین نجاست آب بر آن موضع ریخته شود کفایت می‌کند.

پرسش 25:

آب استنجا اگر عین نجاست همراهش نباشد پاک است؛ اما اگر شک وجود داشته باشد که نجاست همراه آن است یا نه، حکمش چه خواهد بود؟

پاسخ:

حکم به پاکی و طهارت داده می‌شود.

پرسش 26:

استنجا با دست چپ در حالی که انگشتری با نام خداوند یا یکی از اولیا (پیامبران و اوصیا) بر آن حک شده باشد مکروه است. اگر بداند یا گمان داشته باشد که نجاست با آن (اسامی) برخورد می‌کند حکمش چیست؟

پاسخ:

نجس کردن اسم الله حرام است؛ پس اگر بداند و یقین کند که در هنگام استنجا این نام نجس می‌شود، استنجا ـ‌با وجود این شرایط‌ـ حرام می‌شود مگر آنکه انگشتر را دربیاورد یا کاری انجام دهد که آن نام مقدس را از نجس شدن بازدارد؛ اما اگر تنها گمان داشته باشد مکروه خواهد بود.

پرسش 27:

اگر برای طهارت مجرای ادرار مجبور شود از سنگ یا پارچه استفاده کند، آیا پس از برطرف شدن عذر واجب است با آب نیز بشوید؟

پاسخ:

واجب است چنین کند.

پرسش 28:

منظور از کلمۀ (اثر) چیست؟ آنجا که آمده است: هنگام شستن محل خروج مدفوع واجب است عین نجاست و اثرش برطرف گردد.

پاسخ:

رنگ آن.

منابع:

1 - پرسش‌ها و پاسخ‌های زیر مورد نظر ایشان(ع) می‌باشد:

پرسش:

آیا هنگام کمبود وقت، اذان یا اقامه یا هر دو ساقط می‌شود؟ حکم این دو چیست؟ لطفاً توضیح دهید.

پاسخ:

اگر وقت، تنگ و فقط به مقدار خواندن نماز باقی مانده باشد، اذان و اقامه ساقط می‌شود و اگر وقت به اندازۀ اقامه بدون اذان باشد، اقامۀ بدون اذان واجب می‌شود.

پرسش:

آیا زن می‌تواند در حضور برادر بالغ یا پدرش یا پسر بالغ خود لباسی بپوشد که قسمتی از زیبایی‌ها و جاذبه‌هایش را نمایان می‌کند مثل پوشیدن لباس خواب یا چیزی شبیه به آن ـ‌البته همراه با پوشانیدن عورت که طبیعتاً واجب است‌ـ ، و اگر حرام است حدود و مقدار زیبایی و جاذبه‌هایی که در حضور اشخاص نام برده شد می‌تواند نمایان باشد چقدر است؟

پاسخ:

حق تعالی می‌فرماید:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُوْلِي الْإِرْبَـﺔ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ)

 (و به زنان مؤمن بگو که چشمان خويش را ببندند و شرمگاه خود را نگه دارند و زينت‌های خود را جز آن مقدار که هویدا است آشکار نکنند و مقنعه‌های خود را تا گريبان فروگذارند و زينت‌های خود را آشکار نکنند، مگر برای شوهران خود يا پدران خود يا پدر شوهرهای خود يا پسران خود يا پسران شوهر خود يا برادران خود يا پسران برادر خود، يا پسران خواهر خود يا زنان همکيش خود، يا بندگان خود، يا مردان خدمتگزار خود که رغبت به زن ندارند، يا کودکانی که از شرمگاه زنان بی‌خبرند و نيز چنان پای بر زمين نزنند تا آن زينتی که پنهان کرده‌اند دانسته شود. ای مؤمنان، همگان به درگاه خدا توبه کنيد، باشد که رستگار گرديد) (نور: 31).

آنچه زن می‌تواند در برابر نامحرمان آشکار کند عبارت است از صورت، کف دست‌ها و قدم پاها و آنچه زن می‌تواند در برابر محارم آشکار سازد عبارت است از گردن و بالاتر از آن، آن مقدار از دست‌ها که باید برای وضو گرفتن آشکار نماید، و وسط ساق و پایین‌تر از آن، و برای شوهرش تمام بدنش را.

آقای من، درود خدا بر تو باد! من پاسخ شما را خواندم و حقایقی بر ما آشکار شد که قبلاً آنها را نمی‌دانستیم، و به فضل شما اهل بیت که سلام خداوند بر شما باد، به نور شما منوّر گشتیم. از خداوند درخواست می‌نمایم که به واسطۀ شما بر معرفتم بیافزاید و از همراهی با شما بیشتر و بیشتر بر من افزوده شود...

مولای من! برخی امور بر من پوشیده مانده است و من از شما سؤال می‌کنم. از شما تقاضامندم آنها را برای ما روشن سازی تا سودمندی کامل‌تر شود. سؤال‌های زیر شاخه‌هایی از مسئلۀ فوق است:

الف: منظور از (زینت) در آیۀ شریف چیست؟ و چه چیزهایی از زن را شامل می‌شود؟

ب: حدود عُمْر در

(... الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء)

(کودکانی که از شرمگاه زنان بی‌خبرند)

چقدر است؟

و منظور از این آیه چیست:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ)

(و نیز چنان پای بر زمین نزنند تا آن زینتی که پنهان کرده‌اند دانسته شود)؟

در مورد زن، زینت به هر چیزی که پوشاندن آن از نگاه نامحرم واجب است اطلاق می‌شود و تمام بدن زن به جز صورت، کف دست‌ها و قدم پاها را شامل می‌شود.

کودکی که زن باید خود را از او حفظ کند، کودک ممیّز است و معمولاً کودک با تمام شدن هفت سال به سن تمییز می‌رسد و یا چه بسا بر اساس وضعیت کودک و مقدار درک و فهم او در سن هشت، نه یا ده سالگی یا پس از آن به این سن برسد.

منظور این سخن خدای متعال که فرموده است

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ)

(و نیز چنان پای بر زمین نزنند تا آن زینت که پنهان کرده‌اند دانسته شود)

بلند کردن صدا از خلخال می‌باشد.

ب: سرورم! پاسخ شما دربارۀ آنچه زن باید بپوشاند را خواندم ولی نمی‌دانم اگر کسی که به زن نظر می‌افکند مادر و یا مادربزرگش از یکی از والدین و هر چه که بالاتر روند، یا از افراد مکلّف مانند خواهر از یکی از والدین و دختران خواهر و دختران برادر و خواهر و هر چه که پایین‌تر روند، یا دختر و دختر شوهر پس از دخول، و یا عمه یا عمۀ والدین و خاله یا خالۀ والدین باشد، حدودی که پوشیدن آنها بر زن واجب می‌باشد کدام است؟

و اگر بیننده، طفل ممیّز باشد ـ‌چه این طفل پسر باشد و چه دختر‌ـ از فرزندان زن و هر چه پایین‌تر روند، یا از اطفال ممیّزی که نسبتی با زن ندارند، حدودی که پوشاندن آنها بر زن واجب می‌شود، کدام است؟

و اگر بیننده، فرزندان مذکر یا مونث زن یا دیگر افرادی که بالاتر از سن تمییز و پایین‌تر از سن تکلیف هستند باشند، حدودی که پوشاندن آنها بر زن واجب می‌گردد، کدام است؟

در خصوص آن مقداری که پوشاندنش بر زن از خواهرش واجب است، در آیۀ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ)

(و به زنان مؤمن بگو که چشمان خویش را ببندند و شرمگاه خود را نگه دارند)

منظور نگاه کردن می‌باشد. بنابراین جایز نیست که زن به عورت خواهر خود بنگرد و نیز زن باید عورت خود را از این که زن دیگری به آن نگاه کند، حفظ کند و بپوشاند. این، همان مقدار واجب می‌باشد.

در چند سالگی نگاه والدین به عورت فرزندانشان حرام می‌شود؟

والدین نباید به عورت فرزندان (کودکان) خود نگاه کنند مگر به مقدار ضرورت مثل تمیز کردن و مانند آن. اگر کودک می‌تواند خودش را از نجاست تمیز کند و بشوید و خودش بدون نیاز به کمک والدین لباس بپوشد، به دلیل عدم وجود ضرورت، والدین باید از نظر کردن به عورت کودک اجتناب ورزند.

پاسخ های فقهی کتاب طهارت ص 17-۲۲.