نجاسات و احكام آن

نجاسات و احكام آن

پرسش 126:

ادرار مصنوعی در آزمایشگاه‌های علمی وجود دارد و از همان ترکیب عناصر شیمیایی که در ادرار طبیعی وجود دارد ترکیب یافته است. آیا نجس محسوب می‌شود؟

پاسخ:

نجس محسوب نمی‌شود.

پرسش 127:

و همچنین (در آزمایشگاه‌ها) فرآیند تفکیک و جداسازی برخی مواد تشکیل دهندۀ عین نجاست ـ‌مانند خون‌ـ را انجام می‌دهند. آیا این اجزای تفکیک شده پاک محسوب می‌شوند یا نجس؟

پاسخ:

نجس شمرده نمی‌شوند.

پرسش 128:

اگر نور خورشید از طریق آینه یا شبیه آن بر زمین نجس بتابد، آیا این کار پس از خشک شدنش برای حکم به پاک بودنش کفایت می‌کند؟

و همچنین در صورتی که خورشید از پشت پنجره بتابد آیا پاک کننده است؟

پاسخ:

اگر نور خورشید از طریق آینه یا از پشت پنجره بتابد نیز پاک کننده محسوب می‌شود.

پرسش 129:

نماز و طهارت زنی که زیاد به بچه‌ها شیر می‌دهد و لباسش از نجاست (ادرار و مدفوع) در امان نیست چه حکمی دارد؟

پاسخ:

پاکیزه کردن (تطهیر) لباس نجس برای نماز خواندن با آن لباس واجب است، و اگر نداند لباسش نجس شده است یا نه، بنا را بر این می‌گذارد که لباسش پاک است.

برای پاک کردن ادرار بچۀ شیرخوار (پسر) ریختن آب بر روی لباس کفایت می‌کند، و اگر جز همین یک لباس، لباس دیگری نداشته باشد در روز با آن نماز می‌خواند و در شب آن را از ادرار بچۀ شیرخوار پاک می‌نماید.

پرسش 130:

شخصی برای تطهیر مجرای بول (ادرار) آب جاری را بی‌وقفه می‌ریزد. آیا همین کار برای طهارت کافی است؟

یا باید آن را قطع کند و سپس (دوباره) بریزد؟

پاسخ:

ریختن آب به صورت مستمر ـ‌بعد از برطرف شدن عین نجاست‌ـ کفایت می‌کند و دلیلی برای قطع کردن آب وجود ندارد، می‌خواهد آب جاری باشد و یا آب قلیلی باشد که از ظرف می‌ریزد.

پرسش 131:

اگر بخواهم لباس، فرش یا شبیه آن را از ادرار یا موردی دیگر بشویم حکم شستن آن با آب جاری یا قلیل از نظر تعداد دفعات شستن چیست؟

پاسخ:

با آب قلیل باید دو بار شسته شود: اول: از بین بردن عین نجاست و دوم: شستن به جهت تطهیر (پاکیزه کردن). با آب جاری می‌توان به ریختن آب بر روی عین نجاست بسنده نمود تا هنگامی که ویژگی‌های آن از بین برود و آب بر آن غلبه کند، در این صورت آن موضع پاک شمرده می‌شود.

پرسش 132:

شستن برای از بین بردن عین نجاست آیا جزو شستن‌ها محسوب می‌شود یا خیر؟

پاسخ:

پاسخ در جواب پیشین گفته شد.

پرسش 133:

هنگام شستنِ آن شیء، آنچه به بدن انسان یا لباسش یا چیزی که هنگام شستن در نزدیکی‌اش است برخورد می‌کند حکمش چیست؟

پاسخ:

آن را نجس نمی‌کند مگر اینکه آنچه به آن برخورد می‌کند عین نجاست یا آبی که ویژگی‌هایش به ویژگی‌های عین نجاست تغییر کرده است باشد.

آبِ متنجّس (نجس شده) نجس است ولی در صورت تماس با چیز دیگر آن را نجس نمی‌کند مگر اینکه خصوصیاتش به خصوصیات عین نجاست تغییر پیدا کرده یا عین نجاست در آن مشخص باشد.

پرسش 134:

اگر در آب غساله عین نجاست مشخص نباشد یا یکی از خصوصیات سه‌گانه‌اش را نداشته باشد، آیا با این آب می‌توان تطهیر کرد؟

پاسخ:

نمی‌توان با آن تطهیر نمود.

پرسش 135:

چه هنگامی فشردن یا چِلاندن واجب است و چند مرتبه؟ و آیا دست‌ها در هنگام شستن نجس می‌شوند؟

پاسخ:

هنگامی که فشردن، ابزاری برای زدودن و از بین بردن عین نجاست باشد واجب است و تعداد مشخصی برایش مطرح نیست؛ چه بسا یک مرتبه کافی باشد و یا دفعات بیشتر. دست نجس می‌شود ولی اگر خودِ دست تا پایان تطهیر به کار گرفته شود، دستش نیز با آنچه شسته می‌شود پاک خواهد شد.

پرسش 136:

اگر در تطهیر، فشردن شرط باشد آیا فشردن شی‌ء (نجس شده) در حالی که درون آب است کفایت می‌کند؟

یا باید از آب خارج و بعد فشرده شود؟

پاسخ:

فشردن آن در حالی که درون آب است کفایت می‌کند.

پرسش137:

تطهیر فرش یا زیرانداز در صورتی که به کف زمین خانه چسبیده باشد چگونه انجام می‌شود؟

پاسخ:

با آب قلیل ـ‌همان¬گونه که پیش‌تر بیان کردم‌ـ باید دو بار شسته شود: شستن برای از بین بردن عین نجاست و شستن برای تطهیر. اگر فرض کنیم بر روی فرشِ ثابت شده (روی زمین) ادرار باشد و بخواهیم با آب قلیل تطهیرش کنیم، به این روش عمل می‌کنیم:

بار اول بر روی مکان ادرار آب می ریزیم تا آب بر آن غلبه کند، سپس با یک قطعه پارچه یا اسفنج آب را برمی داریم. بار دوم آب را بر موضع نجس می‌ریزیم و بار دیگر آب را با قطعه ای اسفنج یا پارچه جمع می¬نماییم، این کار، همان شستن تطهیر است و بعد از این آن مکان پاک می‌باشد.

اما با آب جاری: کافی است یک بار روی موضع نجس آب بریزیم به گونه ای که آب بر خصوصیات نجاست غلبه نماید.

پرسش 138:

تطهیر کف خانه وقتی نجس شود با آب جاری یا قلیل چگونه انجام می‌شود؟ اگر با آب قلیل انجام شود آیا چند مرتبه آب ریختن و جمع کردن آن در شستن اول شرط است؟

پاسخ:

پاسخ در پرسش قبلی گفته شد.

پرسش 139:

تطهیر اشیاء ثابت ـ‌مثل درها و شبیه آن‌ـ در خانه با آب جاری یا قلیل چگونه انجام می‌شود؟

پاسخ:

اگر آب جاری بر نجاست و خصوصیات آن غالب شود، آن موضع پاک می‌شود. برای پاک کردن در یا پنجره یا شبیه آن با آب جاری می‌توان آب جاری را بر آن ـ‌به عنوان مثال مکان نجس شده روی در‌ـ ریخت و آن را سایید تا پاک شود، و اگر آب بر نجاست و اوصاف آن غلبه پیدا کند آبی که فرو می‌ریزد پاک است.

اما در مورد پاک کردن موضعی روی در یا پنجره که نجس شده است با آب قلیل، ابتدا اسفنجی را در آب پاک فرو می¬بریم تا پر از آب شود، سپس آن را روی موضع نجس می¬کشیم تا عین نجاست رفع گردد. سپس بار دیگر اسفنج را با آب پاک شسته، آن را پر از آب می¬کنیم و بار دیگر بر روی موضع می¬کشیم که این مرتبه همان شستن تطهیر است و پس از انجام این کار، آن موضع پاک شده است.

پرسش 140:

پاک کردن تربت سجده (مُهر) وقتی نجاست به آن برسد چگونه است؟

پاسخ:

پاسخ پیش‌تر گفته شد.

پرسش 141:

آیا لباس‌های نجس شده تنها با عملکرد ماشین لباس‌شویی و ریختن آب روی آن بدون فشار دادن پاک می‌شود؟

پاسخ:

عملکرد ماشین لباس‌شویی کفایت می‌کند و نیازی به فشردن با دست نیست.

پرسش 142:

حکم رنگی که بعد از شستن ـ‌به عنوان مثال خون یا مدفوع‌ـ در لباس باقی می‌ماند چیست؟

پاسخ:

پاک است.

پرسش 143:

زمانی که نجاست به چیزی برسد و نجس شود و آن چیز با چیز دیگری تماس پیدا کند، آیا شیء دوم هم نجس می‌شود؟ حکم تماس شیء دوم با سوم ـ‌و به همین ترتیب‌ـ چیست؟

پاسخ:

مُتنجّس (شیئی که عین نجاست به آن برخورد کرده) نجس است ولی چیز دیگری با برخورد با آن نجس نمی‌شود مگر اینکه اوصاف آن شیء نجس شده (متنجس) توسط اوصاف عین نجاست تغییر کرده باشد یا نجاست در آن پیدا باشد و یا عین نجاست یا یکی از خصوصیات آن روی متنّجس موجود باشد.

پرسش 144:

اگر کسی برخی از چیزهایی که متعلق به شخصی دیگر است ـ‌مثل لباس، غذا یا چیزهای دیگر‌ـ را نجس کند آیا واجب است به اطلاع او برساند؟

پاسخ:

واجب است به اطلاع او برساند.

پرسش 145:

معمولا چیزهای شسته شده روی طناب پهن می‌شوند تا خشک شوند. آیا طناب جزو اشیاء ثابت منزل محسوب می‌شود که هنگام نجس شدن با (تابیدن) خورشید پاک می‌شود؟

یا حتما باید با آب پاک شود؟

پاسخ:

طناب جزو اشیاء ثابت به حساب نمی‌آید.

پرسش 146:

حشراتی که از جاهای نجس بیرون می‌آیند و روی فرش‌ها راه می‌روند، آیا آنچه بر رویش راه می‌روند نجس می‌شود؟

پاسخ:

آن چیزها نجس نمی‌شوند مگر اینکه (حشرات) نجاست را به صورتی آشکار و قابل دیدن به آن منتقل کنند.

پرسش 147:

حکم قطعه‌ای گوشت که از اطراف ناخن‌های یا جاهای دیگر انسانی زنده جدا شود ـ‌از نظر نجس بودن‌ـ چیست؟

پاسخ:

آنچه از سطح خارجی و قطعات کوچک پوست در اثر زخم‌ها، دُمل‌ها، سوختگی‌ها، کوفتگی‌ها و التهابات یا از اطراف انگشتان یا لب‌ها جدا می‌شود پاک است.

پرسش 148:

اگر بقایای حیواناتی که خون جهنده دارند ـ‌مثل فضلۀ موش یا شبیه آن‌ـ در برنج یا دیگر پختنی‌ها پیدا شود، چطور می‌توان آن را پاک کرد؟

پاسخ:

اول باید ـ‌اگر امکان‌پذیر باشد‌ـ عین نجاست برطرف شود، سپس برنج یک بار شسته می‌شود تا باقی‌ماندۀ عین نجاست برطرف شود، سپس برای مرتبۀ دوم باید شسته شود تا پاک گردد.

پرسش 149:

و اگر قبل از پخت (نجاستی) در برنج یا مانندِ آن دیده شود چطور؟ آیا واجب است پاک شود؟

پاسخ:

اگر نجاستی در خوردنی بیفتد حتما باید آن خوردنی از نجاست پاک گردد.

پرسش 150:

حکم خون داخل دهان، گوش و بینی چیست؟

پاسخ:

خونی که از رگ‌های خونی در اثر جراحت یا خون‌ریزی خارج می‌شود نجس است ـ‌حتی اگر در دهان، گوش یا بینی باشد‌ـ و بلعیدن خونی که در دهان جاری می‌شود جایز نیست و می‌توان دهان را با شستن با آب یا بدون آب (با بیرون انداختن خونی که در دهان است) تطهیر نمود؛

اگر اثرهای خون باقی مانده در آب دهان حل شده و از بین رفته باشد، حکم به طهارت آن می‌شود. در مورد بینی نیز حکم به همین صورت است.

پرسش 151:

خونی که روی زخم‌ها لخته و خشک می‌شود چه رنگش سیاه شود یا تقریبا همرنگِ پوست شود آیا پاک است؟

پاسخ:

خون اگر خشک و رنگش سیاه شود نجس باقی می‌ماند، اما اگر استحاله شود و رنگش تقریبا به پوست رنگ تغییر یابد حکم به طهارتش می‌شود.

پرسش 152:

حکم خونی که کافر یا ناصبی به مسلمان اهدا می‌کند چیست؟

پاسخ:

اشکالی ندارد.

پرسش 153:

حکم تخم‌مرغی که در آن قطره‌های خون باشد چیست؟

پاسخ:

خونِ داخلِ تخم حیوانی که خون جهنده دارد نجس است.

پرسش 154:

آیا نوشیدن خون حیوانی که به صورت شرعی ذبح شده ـ‌با هدف معالجه‌ـ جایز است؟

پاسخ:

جایز نیست.

پرسش 155:

حکم ماء الشعیر که امروزه نوشیدن آن در کشورهای اسلامی متعارف است چیست؟

پاسخ:

اگر جو خیسانده و سپس آب آن پیش از تخمیرش گرفته شود، نوشیدنش جایز است، ولی اگر تخمیر شود نوشیدن آن جایز نیست، و تنها به این دلیل که در کشورهای اسلامی تولید می‌شود حکم به حلال بودنش نمی‌شود.

پرسش 156:

حکم عصارۀ انگوری که بجوشد ولی دو سومش نرفته باشد چیست؟ آیا بخارش نجس است؟

پاسخ:

بخارش پاک است.

پرسش 157:

مُسکرات مواد مخدرِ جامد مثل حشیش و چیزهای دیگر آیا نجس به حساب می‌آیند؟

پاسخ:

نجس محسوب نمی‌شوند اگرچه حرام هستند.

پرسش 158:

آیا تریاک جزو مست کننده‌های حرام و نجس است؟

پاسخ:

هر مُسکری (مست کننده‌ای) ـ‌مایع یا جامد‌ـ حرام است و مصرف آن در حالت اختیار به قصد مستی جایز نیست اما به کارگیری مسکرات برای اهداف پزشکی یا صنعتی جایز است و در این صورت پِیرو نیّت ساخت آن به منظور این نوع استفاده ـ‌حتی اگر مایع باشد‌ـ نجس محسوب نمی‌شود.

پرسش 159:

عطرهایی که در آن درصدی از الکل وجود دارد چه حکمی دارند؟

پاسخ:

اگر الکل به قصد استفادۀ صنعتی ساخته شده باشد و نه برای مستی، پاک محسوب می‌شود و به کارگیری آن در عطرها یا روغن‌ها یا استریل کردن اشکالی ندارد.

پرسش 160:

و اگر در این خصوص شک و تردید داشته باشیم آیا پرهیز از آن واجب است؟

پاسخ:

در صورت وجود شک و تردید پاک محسوب می‌شود و حکم به نجاستش نمی‌شود.

پرسش 161:

حکم اسپرتوی عراقی یا خارجی (نوعی الکل) چیست؟

از این ماده در رنگ‌آمیزی چوب استفاده می‌شود. حکم طهارت یا نجس بودن آن چیست؟

پاسخ:

تمام الکل‌ها پاک هستند مگر آنکه به طور معمول توسط گناهکاران برای مست شدن استفاده شود.

پرسش 162:

حکم برخی داروهایی که درصد بالایی مخدر دارند چیست؟

پاسخ:

به کارگیری و مصرف آن وقتی پزشک متخصص تجویز کند به اندازۀ دوز مصرفی و در بازۀ زمانی که پزشک تجویز کرده، جایز است.

پرسش 163:

کسی که بیمار است و به پزشک مراجعه می‌کند و پزشک برای او نسخه‌ای نوشته که در آن دارو درصدی از الکل وجود دارد، آیا مصرف اینچنین دارویی جایز است؟

پاسخ:

اگر دارو از مست کننده‌ها نباشد و الکلی که در آن به کار رفته برای مست شدن اهل فسق و فجور ساخته نشده باشد، مصرف این دارو جایز است.

پرسش 164:

چیزهایی که از پوست حیوانات در کشورهای بیگانه ساخته می‌شود ـ‌مثل کیف، ساعت، کفش و دیگر چیزها‌ـ و ذبح شرعی یا دباغی شدن پوست حیوان مشخص نباشد، چه حکمی دارند؟

پاسخ:

حکم به ذبح شرعی بودن آن حیوان نمی‌شود.

پرسش 165:

در مورد پوست‌های وارداتی از کشورهای بیگانه (غیرمسلمان) که از آن لباس‌هایی مثل ژاکت (کاپشن) یا دیگر چیزها مثل کفش و کمربند ساخته می‌شود، حکم پوشیدن آنها در نماز و غیر نماز چیست؟

چرا که ما علم به ذبح شرعی شدن آن حیوان و پاکی‌اش نداریم.

پاسخ:

حکم به تذکیۀ آن حیوان و پاک بودن (پوست) حیوان نمی‌شود مگر اینکه علم به تذکیه (ذبح شرعی) بودنش حاصل شود.

پرسش 166:

در برخی خانه‌ها، مبلمان با روکشی از پوست‌هایی وجود دارد که جنسش مشخص نیست. حکم نشستن روی آن و استفاده از آن یا لمس آن با رطوبت چیست؟

پاسخ:

پوست حیوان مردار نجس است، اما استفاده از آن و نشستن روی آن و پوشیدنش جایز است و اشکالی ندارد، اما هنگام لمس کردن آن با رطوبت، موضع لمس شده متنجّس می‌شود.

پرسش 167:

استفاده از مسواکِ ساخته شده از موی حیوان نجس‌العین (دارای نجاست و ناپاکی ذاتی مثل سگ و خوک) چه حکمی دارد؟

پاسخ:

موی نجس‌العین، نجس است. استفاده از مسواک ساخته شده از آن اشکالی ندارد اما حتماً باید بعد از استفاده از آن، دهان پاک و تطهیر شود.

پرسش 168:

در مورد استفاده از دندان‌های مصنوعی و موادی که در پُر کردن و ترمیم دندان‌ها به کار می‌رود، با وجود اینکه بیشتر آنها از کشورهای بیگانه وارد می‌شوند، آیا واجب است از جنس آنها اطلاع بیابیم؟

پاسخ:

به دست آوردن اطمینان از نجس نبودن و جایز بودن به کار گیری آنها واجب است. اما در مورد وسایلی که امروزه در بسیاری از کشورهای جهان به کار برده می‌شود، اشکالی در استفاده از آنها وجود ندارد.

پرسش 169:

گاهی چربی حیوانات حرام گوشت یا نجس در صنایع صابون‌سازی یا برخی مواد آرایشی و کِرِم‌های پوست و بدن و مو به کار گرفته می‌شود. آیا حکم به پاک بودن و جایز بودن استفاده از آنها می‌شود؟

یا در صورت وجود شک و تردید باید پیش از استفاده مطمئن شویم که پاک هستند؟

پاسخ:

حکم به پاک بودنش نمی‌شود، مگر اینکه ترکیبش استحاله شده باشد.

*‌ * *

این آخرین مطلبی است که از پاسخ‌های امام(ع) گردآوری کرده‌ام.

والحمد لله رب العالمین

و صلی الله علی محمد و آل محمد الائمه و المهدیین و سلم تسلیما کثیرا.

پاسخ های فقهی کتاب طهارت ص 56-71.