آنچه به خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها تعلق دارد

آنچه به خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها تعلق دارد

پرسش 41:

در مورد تذکیه و چگونگی ذبح و نحر حیوان و قطع رگ‌های چهارگانه و بریدن سر آن، ما را روشن نمایید.

پاسخ:

در ذبح کردن، بریدن رگ‌های چهارگانه واجب است (نای، مری، شاهرگ و سیاهرگ) که در گردن قرار دارند و قطع کردن بصل النخاع حرام است؛ اما اگر قطع شود، حیوان ذبح‌شده حرام نمی‌شود. نحر کردن مخصوص شتر است به این صورت که یک یا دو بار و یا بیشتر چاقو یا شمشیر در سینۀ حیوان وارد می‌کنند و قطع کردن سر تا زمانی که با نحر کردن نمرده باشد، جایز نیست.

پرسش 42:

از کشورهای مسلمان با مذاهب مختلف و غیر مؤمن به ولایت ولیّ خدا گوشت و مرغ وارد می‌شود که بر روی آن نوشته‌شده است ذبح‌شده به‌صورت شرعی اسلامی؛ درحالی‌که ما می‌دانیم در کشتارگاه‌های بزرگ درحالی‌که مرغ‌ها آویزان هستند و کارگران سرهایشان را جدا می‌کنند و تسمه‌نقاله‌ها آنها را به سمت تمیزکننده‌ها می‌برند تهیه‌شده‌اند. ما نمی‌دانیم که آیا روبه‌قبله و با شرایط ذبح شرعی ذبح‌شده‌اند یا خیر! حتی در برخی بسته‌بندی‌ها، مرغ‌های ذبح نشده که کارگران فراموش کرده‌اند سرهایشان را جدا کنند دیده می‌شود. آقای وصیّ من، حکم این‌ها چیست؟

پاسخ:

واجب است حیوان روبه‌قبله با ذکر بسمله برای هر حیوان توسط شخص مسلمان ذبح کننده، ذبح شود. بریدن رگ‌های چهارگانه واجب است و نباید نخاع حیوان بریده شود. با قطع نمودن نخاع حیوان گوشتش حرام نمی‌شود؛ مگر اینکه ذابح به سبب کوچک شمردن حکم خدا، نخاع را قطع نماید که در این صورت حرام است. اگر این شرایط در کشتارگاه‌ها رعایت نشود، خوردن گوشت تولیدشده توسط آنها جایز نیست حتی اگر در کشورهای مسلمان ذبح‌شده باشد، اما اگر شرایط رعایت شوند، خوردن گوشت‌های تولیدشده جایز است حتی اگر در کشورهای غیرمسلمان صورت گیرد.

پرسش 43:

آیا گوشت تازۀ سفید و قرمزی که در سوپرمارکت‌ها عرضه می‌شود را می‌توان خرید و مصرف کرد؟

پاسخ:

در مورد مرغ باید در مورد منبع تولید آن (درستی ذبح آن) بررسی شود زیرا بسیاری از کشتارگاه‌ها، از ماشین‌آلات خودکار برای ذبح استفاده می‌کنند و آن را ذبح شرعی محسوب می‌کنند درحالی‌که ذبح شرعی باید به دست مسلمان و نه با ماشین انجام شود. پس به صِرف وجودش در بازار مسلمین، نمی‌توان بر آن اعتماد کرد و این اختصاص به حلال بودن گوشت مرغ و پرندگان دارد که باید بررسی دقیق انجام شود تا اطمینان از صحت ذبح آن‌که با دست انجام‌شده باشد نه با ماشین حاصل گردد.

اما در مورد گاو و گوسفند، می‌توان به سخن فروشنده اگر مسلمان باشد و بتوان با کلامش از صحت ذبح اطمینان یافت، اکتفا کرد؛ بنابراین در مورد گوشت‌های قرمز مانند گاو و گوسفند، اگر در بازار مسلمانان عرضه می‌شود می‌توان اعتماد نمود.

پرسش 44:

آیا بر نوشتۀ روی بعضی از غذاهای آماده می‌توان اطمینان کرد؛ مثلاً نوشته‌شده ژلاتین حلال، ژلاتین حیوانی یا گیاهی و گاهی مواردی نوشته می‌شود مثل مواد تغلیظ کننده بدون ذکر ماهیت آنها؛ با توجه به اینکه این غذاهای آماده در بازارهای غیرمسلمانان به فروش می‌رسد؟

پاسخ:

می‌توان بر آنچه نوشته‌شده است اعتماد کرد، اگر علاماتی باشد که این اطمینان و وثوق را برساند (اطمینان بر اینکه مصلحت یا نفعی معین برای تولیدکننده از درج دروغ دربارۀ محتویات محصول وجود ندارد، کافی است). ولی در مورد آنچه نوشته‌شده و مبهم است (مواد تغلیظ کننده و مواد محافظ) باید از کارخانه استعلام شود و حلال بودن آن شناخته شود؛ اما در مورد محصولات حیوانی که در آن شرط ذبح حلال برای خوردن یا مصرف در موارد معین وجود دارد، اگر در کشور اسلامی تولیدشده باشد، الزاماً به معنی این نیست که ذبح‌شده، شرعی و حلال است، و اگر در کشور غیر اسلامی تولیدشده باشد، ضرورتاً به آن معنا نیست که به‌صورت غیر حلال ذبح‌شده و حرام باشد. اگر ذبح به‌صورت شرعی باشد، کشتار حلال می‌شود چه در کشور اسلامی باشد و چه در کشور غیر اسلامی؛ و اگر به‌صورت غیرشرعی و نادرست ذبح‌شده باشد، حرام می‌گردد، چه در کشور اسلامی و چه در کشور غیر اسلامی. در اینجا مثالی می‌زنم: حیوانی که در مکۀ مکرّمه توسط کسی که دشمنی آل محمد (ع) را دارد ذبح‌شده باشد، حلال محسوب نمی‌شود و حیوانی که در فرانسه توسط مسلمانی که دشمنی با آل محمد (ع) ندارد ذبح‌شده باشد حلال است. مرغی که در کشتارگاه‌هایی در ایران گردنش زده می‌شود، حلال حساب نمی‌شود ولی مرغی که در چین توسط مسلمانی که دشمن آل محمد (ع) نیست ذبح شرعی شود، حلال است.

پرسش 45:

آیا خوردن مرغ برزیلی که در بازارهای کشورهای اسلامی موجود است جایز می‌باشد؟

پاسخ:

اگر یقین پیدا کردی که مرغ به‌صورت شرعی ذبح‌شده، خوردن آن برای شما جایز است. موجود بودن آن در بازارهای کشورهای اسلامی دلیل بر ذبح شرعی آن نیست.

پرسش 46:

ماهی وارداتی از کشورهای کفر و الحاد، آیا حکم تذکیه شده را دارد؟ و آیا استفاده از آن به‌عنوان خوراک پرندگان جایز است؟ آیا خوردنشان جایز است با توجه به اینکه نمی‌دانیم پولک‌دارند یا نه؟

پاسخ:

اگر بدانید فلس یا پولک دارد خوردنش جایز است؛ چراکه برای تذکیه شدن ماهی باید زنده ازآب‌گرفته شود ـ‌چه صیاد مسلمان باشد یا نباشد‌ـ و این ماهی‌های وارداتی که با تور یا ادوات صید ماهی صید می‌شوند مذکی محسوب می‌شوند حتی اگر صیاد مسلمان نباشد. به‌طورمعمول ماهی وارداتی با تور و ابزارآلات صیادی صیدشده، از آب بیرون آورده و رها می‌شود تا بیرون از آب بمیرد؛ بنابراین تذکیه می‌باشد، حتی اگر صیاد مسلمان نباشد. ماهی تذکیه نشده، آن ماهی است که در آب بمیرد بدون اینکه به ابزار صید گیرکرده باشد، یا ماهی که انسان به‌عمد آن را رها می‌کند تا در آب بمیرد، مثل ماهی که در حوض کوچک رها می‌شود تا بمیرد، یا ماهی گیر افتاده در وسایل صید که به‌عمد در آب رها شود تا در آب بمیرد.

پرسش 47:

حکم شرعی و پاک بودن پنیر وارداتی از کشورهای غیر اسلامی چیست؟

پاسخ:

پاک است و خوردن آن جایز، مگر اینکه از نجس بودنش یقین داشته باشیم.

پرسش 48:

شیر وارداتی از کشورهای غیر اسلامی ـ‌چه خشک و چه مایع‌ـ که احتمال می‌رود دست غیرمسلمان آن را لمس نموده باشد، آیا پاک محسوب می‌گردد؟

پاسخ:

پاک است و خوردن آن به‌صورت خشک یا مایع جایز است مگر اینکه از نجس بودنش یقین داشته باشیم.

پرسش 49:

خوردن ماهی تُن و میگو، حلال است یا حرام؟

پاسخ:

تُن و میگو حلال است.

پرسش 50:

شخصی از «اسپرم» یا ترشحات ماهی نر که در مقابل تخم ماهی در ماهی ماده است سؤال می‌کند؛ آیا خوردنش حلال است؟

پاسخ:

خوردنش جایز نیست.

پرسش 51:

در خصوص مغز استخوان حیوان حلال‌گوشت ذبح‌شده، آیا خوردنش حلال است؟

پاسخ:

جایز است.

پرسش 52:

آیا خوردن مرغ، گوسفند یا گاوی که بااستخوان آرد شدۀ خوک یا حیوانات حرام‌گوشت تغذیه می شود، جایز است؟

پاسخ:

اگر جزئی از غذایش باشد، در جایز بودن خوردن آن اشکالی وجود ندارد.

پرسش 53:

حکم بعضی از مواد غذایی که چاشنی مرغ یا گوشت یا بعضی از ادویه‌جاتی که در آن استخوان حیوانات وجود دارد، چیست؟

پاسخ:

خوردن هیچ فرآورده‌ای از گوشت و مرغی که به‌صورت شرعی تذکیه (ذبح) نشده باشد جایز نیست؛ اما در مورد چاشنی گوشت و مرغ، اگر مرغ و گوشت از اجزای آن باشند همین حکم را دارد. خوردن استخوان و غضروف جایز نیست، حتی اگر از حیوانِ حلال‌گوشت ذبح شرعی شده باشد.

پرسش 54:

حکم شیرینی‌هایی که بر روی آن نوشته‌شده «شیر خوک» یا «پخته‌شده با شراب» چیست؟

پاسخ:

خوردن هرگونه خوردنی که در آن فرآورده‌ای از خوک یا شرابی که برای مستی آماده‌شده، وجود داشته باشد جایز نیست.

پرسش 55:

آیا ادرار، گوشت و ته‌ماندۀ غذای کانگورو پاک است یا خیر؟

پاسخ:

حکم آن مانند حکم چهارپایانی مثل الاغ و قاطر است.

پرسش 56:

پنیری که از حیوان تذکیه نشده (ذبح شرعی نشده) یا خوک گرفته می‌شود چه حکمی دارد؟

پاسخ:

خوردن پنیری که از حیوانی که گوشت آن قابل‌خوردن نیست تهیه شود، جایز نیست.

پرسش 57:

اگر جنین حیوان شیرده حلال‌گوشتی سقط شود، آیا نوشیدن و یا استفاده از شیری که همراه جنین ـ‌سقط شده‌ـ تولیدشده، جایز است؟ کسانی هستند که آن را حرام می‌دانند به این دلیل که جنین به‌طور کامل شکل نگرفته است.

پاسخ:

در حالت مذکور استفاده از شیر جایز است.

پرسش 58:

ژلاتین حیوانی چه حکمی دارد؟

پاسخ:

مصرف و خوردن ژلاتینِ گرفته‌شده از حیوان، در دارو و خوراکی بدون اشکال است، خواه این حیوان به‌طور شرعی ذبح‌شده باشد و خواه نشده باشد، خواه خوردنش حلال باشد خواه نباشد.

پرسش 59:

جویدن آدامس برای زن و مرد چه حکمی دارد؟ آیا سقّز مایع یا سقّز تلخ همین حکم را دارد؟

پاسخ:

برای زن اشکالی ندارد، ولی برای مرد مکروه است؛ اما «سقزی» که مورداستفادۀ درمانی قرار می‌گیرد اشکالی ندارد.

پرسش 60:

حکم خوردن یا نوشیدن یا استعمال شاهدانه (ماریجوانا) به‌صورت دخانیات چیست؟

پاسخ:

خوردن، نوشیدن یا دود کردن مادۀ مخدری که از شاهدانه استخراج می‌شود جایز نیست؛ چراکه این مادۀ مخدر باعث مستی و نشئگی می‌شود؛ اما استفاده از آن در حوزۀ پزشکی با اهداف درمانی جایز است.

پرسش 61:

حکم نوشیدنی‌های گازدار ـ‌ازجمله کوکاکولا‌ـ که گفته می‌شود اندکی مست‌کننده در آن‌ها وجود دارد چیست؟

پاسخ:

در مورد نوشیدنی‌های گازدار اشکالی وجود ندارد و وجود مقداری الکل در نوشیدنی‌ها و غذاها که باعث مستی نمی‌شود آن را حرام نمی‌کند؛ حتی اگر این مقدار از الکل به آن افزوده‌شده و درنتیجۀ نوعِ آماده‌سازی غذا و نوشیدنی، ایجاد نشده باشد. آن غذا و نوشیدنی نجس و خوردنش حرام محسوب می‌شود که مقداری از الکل یا شرابی که با هدف مست‌کنندگی آماده ‌شده باشد به آن افزوده‌شده باشد؛ حتی اگر این مقدار خیلی کم باشد و باعث مستی نشود.

پاسخ های فقهی ج 1 ص 35-45.