بیت‌المال و امور مالی

بیت‌المال و امور مالی

پرسش 81:

یکی از برادران مبلغی پول بخشیده است تا به دست کسی که مستحقش است برسانم. ازآنجاکه من و برادرم بیکار هستیم و شغلی نداریم و ‌کسی هم نداریم تا نیازهای مادی‌مان را تأمین کند و به کمک مالی هم نیاز داریم ولی اینکه به کسی بگوییم ما محتاج هستیم نیز برایمان سخت است، آیا می‌توانم مقداری از این پول را برای خودم بردارم و بقیه را در راه خدا خرج کنم ـ‌مثل کمک به یکی از برادران انصار‌ـ همان‌طور که صاحب این پول مقرّر کرده است؟

پاسخ:

اگر بخشنده، این مال را برای مصرف خاصی به شما داده است، بر شما واجب است در همان جهت خاص مصرف کنید؛ بنابراین اگر گفته است به بیت‌المال برسانید باید چنین کنید، اگر ‌گفته است برای ایتام هزینه ‌کنید باید چنین کنید، اگر گفته است بین فقرا تقسیم کنید باید چنین کنید، و اگر شما جزو فقرا و نیازمندان به این پول محسوب می‌شوید می‌توانید مقداری از این پول را برای خودتان بردارید، درست مثل فقرا و نیازمندان دیگری که این پول را بینشان توزیع می‌کنید.

پرسش 82:

پرسش‌های زیر در خصوص بیت‌المال:

1- همیشه برایم در مورد چگونگی برخورد با بیت‌المال سؤالاتی مطرح بود؛ اینکه چگونه آن را در جامعه مصرف کنیم. چه ‌کسانی می‌توانند از آن استفاده کنند. آیا بیت‌المال عبارت است از محل جمع‌آوری همۀ انواع زکات غیر از خمس؟ و همچنین انفاقی از سوی اهداکننده است؟

2- امیدوارم مرا از چگونگی مصرف بیت‌المال در قالب مثالی توصیه فرمایید؟

پاسخ:

اموال چه واجب باشند ـ‌مثل زکات و خمس‌ـ و چه اهدایی، همه را در بیت‌المال گرد آورید و اقدام به مصرف کردن آنها در جهاتی کنید‌ که برایتان بیان کرده‌ام؛ یعنی دعوت مردم به‌حق، به مؤمنان نیازمندان و سرپرستی یتیمان مؤمن.

ولی در مورد جامعه، اگر مقدار زیادی از اموال بیت‌المال نزد شما جمع شده است می‌توانید به‌عنوان‌مثال اقدام به سرپرستی یتیمان کنید حتی اگر خانواده‌شان از مؤمنان نباشند، یا می‌توانید جمعیتی برای سرپرستی از یتیمان بازکنید. از خداوند مسألت دارم به شما و در کارهایتان برکت عنایت فرماید و برای شما راهی برای شناساندن حق به مردم قرار دهد، خصوصاً در مناطقی که زبان آنها را می‌فهمید یا در مناطقی که افرادی وجود دارند ‌که شما می‌توانید حق را به آنها برسانید؛ مثل مالزی، برونویی، سنگاپور، جنوب تایلند، اندونزی و جاهای دیگر. خداوند به شما بهترین پاداش نیکوکاران را عنایت فرماید، و ان‌شاءالله خداوند به شما برای رساندن حق به آنان و ‌کسانی‌ که امید به هدایتشان دارید، توفیق عنایت فرماید.

پرسش 83:

در جهت گردن نهادن به توصیۀ امام احمدالحسن (ع) خانه‌ای را برای اموال در منطقۀ خودمان به‌منظور خدمت‌رسانی به مردان و زنان انصار مؤمن به دعوت حق یمانی و ‌کمک مالی به آنان تأسیس کرده‌ایم.

و پرسش من: آیا می‌توانیم خمس و حقوق شرعی که جمع‌آوری کرده‌ایم را در ایجاد یک مرکز و حسینیه برای انصار در این منطقه مصرف کنیم؟ و همچنین در ‌کمک به خانواده‌هایی که ازنظر مالی نیازمند هستند؟

با توجه به اینکه ما درگذشته نیازمند چنین مرکزی بوده‌ایم تا تمام انصار را در آن جمع، در آن نماز جماعت بر پا و دروس دینی برگزار ‌کنیم، و توان مالی انصار در جمع‌آوری مبلغ موردنیاز برای خرید زمین و ساخت مرکز و حسینیه در حال حاضر محدود است و نتیجۀ مطلوب از این طریق به دست نمی‌آید.

پاسخ:

جایز است؛ و از خداوند درخواست دارم به شما برکت عنایت فرماید و امور شمارا در جهتی که مورد رضایش است آسان گرداند.

پرسش 84:

اموالی از «صله به امام» در اختیار من است. آیا می‌توانم آن را به انصار نیازمند بدهم؟ به‌خصوص وقتی رساندن این اموال به انصاری که مسئول بیت‌المال هستند خیلی سخت باشد.

پاسخ:

جایز است.

پرسش 85:

من بسیار غمگین و ناراحت هستم؛ زیرا دِینی از مالی که متعلق به امام مهدی (ع) است بر ذمه‌ام می‌باشد و مالی هم ندارم تا دِینم را ادا ‌کنم. متحیرم چه کنم؟ همیشه به آن فکر می‌کنم و نمی‌دانم چه کنم؟

پاسخ:

تا هنگامی‌که این اموال را به دست نیاورده‌ای اشکالی وجود ندارد. خداوند به شما توفیق دهد و گام‌هایت را استوار سازد. از خداوند مسئلت دارم که به فضل خودش گشایشی در کارهای شما ایجاد‌ کند.

پرسش 86:

آیا کمک مالی به شخصی که نه نماز می‌خواند، نه روزه می‌گیرد و مؤمن به این دعوت مبارک نیست جایز است؟ این شخص فقیر است. آیا ‌کمک مالی به او ـ‌به خاطر خودش یا فرزندانش‌ـ پاداش دارد؟ و آیا در این جهت فرقی بین خویشان و سایرین وجود دارد؟

پاسخ:

می‌توان به کسی که مؤمن نیست کمک مالی کرد؛ اما در مورد اجر و پاداش، بله؛ (کمک) به هر موجود زنده‌ای پاداش دارد، یعنی اگر به‌عنوان‌مثال نیاز به غذا داشته باشد و همچنین می‌توان به فرزندانش کمک مالی کرد.

قطع ارحام (بریدن از خویشاوندان) جایز نیست و افضل (بهتر) کمک مالی به آنها است اگرچه مؤمن هم نباشند، و اگر بین کمک کردن به مؤمن و غیر مؤمن مُردّد شدی، کمک به مؤمن برای شما بهتر است.

پرسش 87:

شخصی مؤمن به‌حق است. پدرش از او خواست تا برای ساختن مسجدی در آمستردام 1000 یورو اهدا کند و او نمی‌داند چه کند؛ زیرا ملازمان آن مسجد از پیروان مراجع هستند و اگر کسی در آن مسجد بخواهد مردم را به دعوت امام احمدالحسن (ع) فرابخواند او را از مسجد بیرون می‌کنند و مانعش می‌شوند؟

پاسخ:

جایز نیست مؤمن چیزی به این گمراهان اهدا کند. حق بر آنان عرضه شد و آن را نپذیرفتند؛ پس آنها تاجران دنیا هستند، و این ازنظر خدا مسجد محسوب نمی‌شود بلکه دکانی برای تجارت و جمع‌آوری اموال مردم برای نمایندگان مراجع است تا از آن بهره‌مند شوند. چه‌بسا وابستگانی از این نمایندگان در اروپا بی‌هیچ عملی بر این اموال تسلط دارند و بخشی از آنها را برای مراجعشان می‌فرستند.

مراجعی که اموال برایشان فرستاده می‌شود یک‌سوم یا نیمی از این اموال را به همین کسانی که اموال شمارا جمع‌آوری می‌کنند پرداخت می‌کنند و به همین دلیل آنها را می‌بینی که دیوانه‌وار به دنیای چرک و پلید خود چنگ زده‌اند؛ همان دنیایی که می‌خواهند با زشت‌ترین روش‌ها به آن دست پیدا ‌کنند ـ‌یعنی فریب و نیرنگ مردم به اسم دین‌ـ و اگر کسی بخواهد مطمئن شود می‌تواند به نجف برود تا خودش این وضعیت را مشاهده کند. هر مرجعی نصف یا ثلث اموال را به نمایندگان خود که این اموال را برایشان جمع کرده‌اند می‌دهند. برای اطمینان، شما به‌سادگی می‌توانید به نجف بیایید و از شیوخ معمم پیروانِ مراجع سؤال کنید. اگر عده‌ای از آنها جرئت کردند به شما دروغ بگویند و این قضیه را انکار ‌کنند، کسانی در حوزه هستند تا حقیقت را به شما بگویند و از تصرفات مراجع و نمایندگانشان در اموال، پرده بردارند. بنده خودم شخصاً در قضیۀ اصلاح مالی حوزه‌ که پیگیر آن بودم، در آن زمان تعداد زیادی از معممین مرا یاری می‌کردند. بسیاری از طلبه‌های حوزه از این فساد مالی مراجع و فرزندان و نمایندگانشان آگاهی داشتند ولی نمی‌توانستند راه‌حلی برای از بین بردن فساد مالی حوزه پیدا ‌کنند؛ و یا آنها وقتی خود از این مراجع پیروی می‌کردند، درواقع خود را در جایگاه استضعاف قرار داده بودند.

برای شخصِ من ماجرای زیر پیش آمد: چندی پیش‌ازاین، خداوند خواست تا یکی از کسانی که برای برخی از این مراجع در یکی از کشورهای دیگر (غیر از عراق) اموال جمع می‌کرد به بعضی از مؤمنان اعلام کند که به حقانیت دعوت مبارک مهدوی ایمان آورده است ـ‌از خداوند می‌خواهم که به او توفیق دهد و آفات را از او دور نماید‌ـ ایشان از طریق عده‌ای از مؤمنان به دعوت، پرسشی را برایم فرستاد مبنی بر اینکه مقداری از اموال مراجع در اختیارش است. این اموال بالغ بر میلیون‌ها دلار بود و می‌خواست این اموال را به بیت‌المال انصار تسلیم کند. پرسش او این بود که چقدر از این مبلغ را مجاز است برای خودش و ‌کسانی ‌که به او در جمع‌کردن این اموال کمک‌ کرده‌اند بردارد چراکه این کار در سیستم مراجع یک‌رویۀ طبیعی به شمار می‌آمد.

او ـ‌که خداوند توفیقش دهد‌ـ نپرسید ثلث یا نصف اموال را بردارد و فقط از جایز بودن برداشتن سهم خودش از اموال پیش از تسلیم کردن آن به بیت‌المال انصار پرسیده بود. به او ‌گفتم این کار را ترک کند و آن اموال را به صاحبانش برگرداند و دعوت را به آنان برساند؛ اگر آنها پذیرفتند اموالشان را بگیرد اگر نپذیرفتند ما نیازی به اموال آنها نداریم، آن اموال را به خودشان برگردان و هر طور ‌که خودشان خواستند آنها را مصرف کنند. این، شاهد و گواهی بود که به‌تازگی برای خودم به وجود آمد‌ که روشن می‌کند این مراجع، قانونی برای نمایندگان خود وضع کرده‌اند که طبق آن، می‌توانند نصف یا ثلث اموال شرعی (خمس) را بردارند تا جایی که مردم این موضوع را بی‌هیچ تردیدی به‌عنوان امری مشروع پذیرفته‌اند؛ این در حالی است ‌که هیچ دلیلی مبنی بر اینکه شخصی که خمس را جمع می‌کند بتواند نصف یا ثلث اموال را بردارد، وجود ندارد.

این‌جانب پیشتر پی‌گیر این مسئله شده بودم ـ‌اینکه مراجع یک‌سوم یا نیمی از اموال را به نمایندگان خود که اموال را جمع‌آوری می‌کنند می‌دهند‌ـ و حتی برخی از این نمایندگان عادت کرده‌اند که پیش از تحویل دادن این اموال به مراجع، سهم خود را جدا ‌کنند. در آن موقع بعضی از طلبه‌های حوزه را متوجه این مطلب کرده بودم و آنها را ترغیب کردم بروند و از مراجع در مورد دلیل شرعی مبنی بر پرداخت ثلث یا نصف این اموال به وکیلی که آنها را جمع‌آوری می‌کند سؤال کنند. آنها از پاسخ گفتن ناتوان بودند.

برخی از آنان به آیۀ زکات استشهاد‌ می‌کردند، درحالی‌که نمی‌فهمیدند که این آیه مخصوص زکات است نه خمس؛ عده‌ای دیگر می‌گفتند: ما از پیشینیان خود پیروی می‌کنیم؛ و به همین ترتیب پاسخ‌هایی می‌دادند ‌که کمترین توصیف در موردشان، جهل و نادانی بود.

خداوند شمارا توفیق دهد. به‌طورکلی این شخص انصاری که در هلند است ـ‌خداوند حفظش ‌کند‌ـ اگر خواست مالی را اهدا ‌کند به حسینیه‌ها و مساجد مهدوی‌ انصار در اروپا یا سایر کشورها یا برای ‌کمک به یتیمان اهدا کند، یا برای گشایش شبکۀ ماهواره‌ای انصار امام مهدی (ع) اهدا کند، و جایز نیست مالی را برای تقویت شوکت این گمراهانی که شب و روز حجتی از حجت‌های الهیِ واجب‌الاطاعه را در شبکه‌های خود دشنام می‌دهند ببخشد؛ همان کسانی که از برگزار ‌کردن مناظره با انصار در شبکه‌های خود فرار می‌کنند؛ زیرا می‌ترسند عقاید باطلشان رسوا شود و از آوردن دلیل بر دینِ مرجعی‌گرایِ منحرف از دین محمد و آل محمد (ع) ناتوان گردند. به همین دلیل آنها را چنین می‌یابی که به فحش و ناسزا و دروغ و تهمت و افترا بر دعوت و مؤمنانِ به دعوت بسنده می‌کنند و سعی در فریب دادن مردم با دروغ‌هایشان می‌نمایند.

سؤال:

آیا دریافت و خرج کردن مبالغی (خمس یا سهم امام) که از مراجع می‌گیریم ـ‌مثل شهریۀ حوزه‌ـ جایز است؟

پاسخ:

کسانی که مراجع نامیده می‌شوند جایز نیستند خمس ‌بگیرند و هیچ دلیلی بر آنچه انجام می‌دهند ندارند؛ ولی اگر آنها با خواست خودشان به دلیل طلبه بودن شما در حوزه، چیزی به شما دادند آن را بگیر؛ چراکه اگر این اموال به شما برسد برای آنها بهتر است، باشد که خداوند آنها را به‌حق و ترک باطلی که بر آن هستند هدایت فرماید.

پاسخ های فقهی ج 3.