تربیت کودکان

تربیت کودکان

پرسش 148:

در زمانه‌ای که لهو لعب بسیار شده است چگونه فرزندان‌مان را تربیت کنیم؟

چگونه آنها را به‌جای برنامه‌های تلویزیون ‌ـ‌که سودی ندارد و چه‌بسا مضر هستند‌ـ متوجه قرآن کنیم؟

چگونه حسین و عباس و زینب (ع) را در دل آنها جای دهیم؟

چگونه آنها را از خطرها رهایی‌بخشیم؟ خطرهایی مثل تکبر، منیّت و چیزهای دیگر؟

وظیفۀ مادر برای اینکه فرزندش حسینی و شیعۀ حقیقی شود چیست؟

بهترین راه تعامل با کودکان چیست؟

پاسخ:

تربیت صحیح، واجبی است که والدین متحمل اَدای آن هستند. دربارۀ اموری مثل بازی یا مشاهدۀ تلویزیون یا حتی اینترنت و بازی‌های کامپیوتری و نظایر آنها، بر والدین واجب است که مراقب فرزندان‌شان باشند و آنها را از امور فاسدکننده بازدارند؛ مثلاً وقتی بچه برای بازی به سراغ اینترنت می‌رود باید زیر نظر والدینش باشد، ولی جایز نیست که او را از بازی یا کارهای کودکانه بازدارند؛ چراکه این کار در بزرگ‌سالی تأثیراتی به دنبال خواهد داشت.

به‌علاوه بعضی از بازی‌ها جنبۀ آموزشی دارند. می‌توان کودک را به سمت بازی‌های مفید هدایت و تشویق کرد؛ مثلاً می‌توان او را به بازی‌های فکری یا بازی‌های حل معماهای هندسی یا شبیه آنها تشویق نمود. بسیاری از کودکان چنین توانایی‌هایی را دارند و این کار درنهایت منجر به تکامل گستردۀ قدرت عقلی آنها می‌شود. به‌علاوه این بازی‌ها می‌توانند باعث بازداشته شدن نوجوانان از فکر کردن به امور فاسد دیگر گردند.

می‌توان به کودک یا نوجوان، تحقیق کردن را آموخت تا یاد بگیرد و توانایی‌هایش ارتقا یابد. والدین می‌توانند او را به تحقیق دربارۀ مباحث معین علمی یا موارد مربوط به زندگی روزانه یا تاریخی تشویق کنند؛ اما در مورد امور دینی، به‌عنوان‌مثال کودک را وادار به بیشتر از نماز جماعت همراه با والدینش نکنید. آرام آرام او را تشویق کنید که دو رکعت نماز به‌تنهایی بخواند و در آن برای رفع نیاز معینی دعا کند و هنگامی‌که احساس کند نیازش برآورده شده است ارتباطش باخدا قوی می‌شود و ایمان آرام آرام در قلبش رسوخ می‌کند.

خدا را در همه‌چیز به یاد آنها بیاورید. هنگامی‌که با هم درگیر می‌شوند به‌عنوان‌مثال به یکی از آنها بگویید: با برادر یا خواهرت به نرمی رفتار کن تا خداوند تو را مثل انبیا ـ‌سلام‌وصلوات خداوند بر آنها‌ـ قرار دهد؛ و این‌گونه اخلاق پاک را در جان‌هایشان زنده و در عین حال کمال‌طلبی را نیز برایشان احیا کنید.

اگر یکی از آنها کار خوبی کرد ـ‌به‌عنوان‌مثال نماز خواند یا طاعتی انجام داد‌ـ به او تبریک و سخن نیکو بگویید و بگویید: خداوند به تو عطا می‌کند، تو را مبارک می‌دارد و در حضور ملائکه‌اش از تو یاد می‌کند.

همچنین می‌توانید برنامۀ روزانه برای آنها تنظیم کنید؛ مثلاً یک ساعت یا نصف ساعت برای حفظ سوره‌های کوچک قرآن، به این صورت که هرروز آن‌ها به دنبال شما بخوانند و به‌مرور سوره‌ها را حفظ خواهند کرد.

برای کودکان بالای ده سال برنامۀ هفتگی تنظیم کنید؛ مثلاً سه یا چهار روز اجازۀ بازی نداشته باشند و حتی اگر به آنها اجازۀ ورود به اینترنت یا سرگرمی‌های غیردرسی می‌دهید برای امور علمی یا تاریخی یا خواندن کتاب یا خواندن موارد مخصوص درسی‌شان یا خواندن داستان‌های انبیا و ائمه (ع) و شبیه آنها باشد. به‌این‌ترتیب با توجه و تنظیم زمان آنها نتیجۀ خوبی از آنها حاصل می‌شود، اما با کوتاهی کردن، چه‌بسا منحرف شوند و شما زیان ببینید و در این صورت، زیان شما بزرگ خواهد بود. متأسفانه بسیاری از پدران مهاجر که دور از سرزمین‌های عربی زندگی می‌کنند با کوتاهی کردن در آموزش دادن آنها به زبان عربی و خواندن و نوشتن آن، در حق فرزندان خود بدی می‌کنند؛ درحالی‌که آنها می‌توانند هرروز ساعتی از وقتشان را برای آموزش دادن فرزندان خود به زبان عربی که در خواندن امور دینیشان و اطلاع از جزئیاتش به آن احتیاج دارند صرف کنند و گمان نمی‌کنم کار مشکلی باشد، زیرا در زمانۀ ما کتاب‌ها و روش‌های آموزش اینترنتی به‌وفور یافت می‌شود و دسترسی به آنها به‌آسانی امکان‌پذیر است.

پاسخ های فقهی ج 3.